Κ. Κοσμάτος, Η ακούσια νοσηλεία σε Μονάδα Ψυχικής Υγείας – Εμπειρίες, διαπιστώσεις και προοπτικές από την εφαρμογή του ν. 2071/1992, 2002

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σοφίας Βιδάλη, Λέκτορος ΔΠΘ

Η απομόνωση, η καθήλωση, τα βασανιστήρια μοιάζουν να αποτελούν για την Ελλάδα και τη σύγχρονη Ευρώπη ένα οδυνηρό παρελθόν που έφυγε ανεπιστρεπτί για τους απόβλητους αυτής της κοινωνίας. Η εφεύρεση του “κοινωνικού αποκλεισμού” -έννοιας ασαφούς ως προς τα όριά της-, οι αλλαγές που σηματοδοτούν τη σύγχρονη Ευρώπη, τα κοινωνικά προβλήματα της σύγχρονης Ελλάδας έχουν επικεντρώσει το ενδιαφέρον κυρίως σε νέες ομάδες, “προβληματικές” για τη συνοχή της κοινωνίας: νέοι, άνεργοι, φτωχοί, νεό-πτωχοι, μετανάστες κ.ά., συγκροτούν το νέο αντικείμενο προβληματισμού και παρέμβασης. Ανάμεσα τους και οι εγκληματίες. Η ιστορία των κοινωνικά αποκλεισμένων όμως, είναι ατελής αν δεν τεθεί στο επίκεντρο της συζήτησης ο κόσμος των ψυχιατρείων και των ψυχικά ασθενών. Η ταύτιση μεταξύ εγκληματία και ψυχασθενούς, οι κοινές αντιλήψεις και προτάσεις, που στο παρελθόν χαρακτήρισαν τη μεταχείριση τόσο του ενός όσο και του άλλου, υποτίθεται ότι σήμερα δεν μπορούν να έχουν θέση στην κοινωνία μας, η οποία τόσο ενδιαφέρεται για τα δικαιώματα του ανθρώπου. Ωστόσο, ο σιωπηλός -και συχνά σκοτεινός- κόσμος των ψυχιατρείων και των ψυχικά ασθενών εξακολουθεί να υπάρχει. Η επικράτηση του διορθωτικού μοντέλου ως θεραπευτικής ιδεολογίας μεταχείρισης των ψυχασθενών και η επιβίωσή του στη χώρα μας, προσδιορίζουν σήμερα το όριο ανάμεσα στη βαρβαρότητα και τον πολιτισμό, αλλά συνιστούν παράλληλα και το μέτρο της κοινωνικής υποκρισίας σχετικά με το ενδιαφέρον για το συνάνθρωπο. Η ερευνητική μελέτη του Κώστα Κοσμάτου έρχεται, να μας θυμίσει τα παραπάνω σημεία και να θέσει ξανά το ζήτημα της μεταχείρισης των ψυχικά ασθενών, επιχειρώντας έναν απολογισμό του ρυθμιστικού πλαισίου εγκλεισμού με επίκεντρο την ακούσια εισαγωγή-εγκλεισμό. Επιχείρημα που απαιτεί σφαιρική διεπιστημονική γνώση του ζητήματος. Επιχείρημα που απαιτεί σφαιρική διεπιστημονική γνώση του ζητήματος. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο συγγραφέας ασχολείται με τους ψυχικά ασθενείς. Στο έργο αυτό αποτυπώνεται μια ολοκληρωμένη εικόνα -όπως την προσλαμβάνει ο ερευνητής-νομικός- σχετικά με τα προβλήματα και τις αυθαιρεσίες που δημιουργούνται σε βάρος των ψυχικά ασθενών, όχι μόνον εξαιτίας ιδρυματικών λειτουργικών προ-βλημάτων, αλλά και κυρίως εξαιτίας του νομοθετικού πλαισίου, που ρυθμίζει το ζήτημα της ακούσιας νοσηλείας. Ο συγγραφέας με το έργο του αυτό συμβάλλει τόσο στο γενικότερο σχετικό βιβλιογραφικό εμπλουτισμό αλλά και κυρίως στην κατάθεση νέων προβληματισμών και προτάσεων, που θα μπορούσαν να μετριάσουν τις αρνητικές συνέπειες της ελλειπούς εφαρμογής του νομοθετικού πλαισίου και των κενών του νόμου. Το βιβλίο αυτό είναι τεκμηριωμένη, σφαιρική και χρήσιμη πηγή γνώσης για τους επιστήμονες που ασχολούνται με τον τομέα της ψυχικής υγείας, όχι μόνον τους νομικούς αλλά και τους κοινωνικούς επιστήμονες και τους policy makers της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας.

Σ. Βιδάλη