ΑΠ 880/2020 - ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ - ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ - ΕΠΙΕΙΚΕΣΤΕΡΟΣ ΝΟΜΟΣ -ΑΝΑΙΡΕΙΤΑΙ ΕΝ ΜΕΡΕΙ Η ΠΡΟΣΒΑΛΛΟΜΕΝΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΚΕΛΟΣ ΤΗΣ ΠΟΙΝΗΣ

ΑΡΙΘΜΟΣ 880/2020 
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Ε' ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ 
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Ιωάννη Μαγγίνα, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Γεώργιο Παπαηλιάδη, Ναυσικά Φράγκου-Εισηγήτρια, Μιλτιάδη Χατζηγεωργίου και Γρηγόριο Κουτσοκώστα, Αρεοπαγίτες. 
Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 7 Φεβρουαρίου 2020, με την παρουσία της Αντεισαγγελέως του Αρείου Πάγου Γεωργίας Αδειλίνη (γιατί κωλύεται ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου) και του Γραμματέως Γεράσιμου Βάλσαμου, για να δικάσει την αίτηση του αναιρεσείοντα - κατηγορουμένου Θ. Δ. του Β., κρατουμένου στο Κατάστημα Κράτησης Τρικάλων, ο οποίος εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Κωνσταντίνο Κοσμάτο, περί αναιρέσεως της υπ' αριθ. 360/2018 αποφάσεως του Πενταμελούς Εφετείου Θράκης. Το Πενταμελές Εφετείο Θράκης, με την ως άνω απόφασή του διέταξε όσα λεπτομερώς αναφέρονται σ' αυτή, και ο αναιρεσείων - κατηγορούμενος ζητεί την αναίρεση αυτής, για τους λόγους που αναφέρονται στις υπ' αριθ. 106/9.9.2019 και 61/27.9.2019 αιτήσεις του αναιρέσεως, που καταχωρίστηκαν στο οικείο πινάκιο με τον αριθμό 1325/2019.
Αφού άκουσε
Την Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, που πρότεινε: α) να αναιρεθεί εν μέρει η προσβαλλόμενη απόφαση ως προς το αδίκημα της αντίστασης, όπως αυτό περιγράφεται στο διατακτικό της προσβαλλόμενης απόφασης, και να παύσει οριστικά η κατά του αναιρεσείοντος ποινική δίωξη λόγω παραγραφής του εν λόγω αδικήματος και να απαλειφθεί από το σκέλος της απόφασης που καθορίζει τη συνολική ποινή που ανέρχεται σε ποινή κάθειρξης 6 ετών και 6 μηνών για τον αναιρεσείοντα και για τον Θ. Γ. σε ποινή φυλάκισης 4 ετών και 6 μηνών, η συντρέχουσα ποινή φυλάκισης των 6 μηνών και β) να απορριφθούν κατά τα λοιπά οι κρινόμενες αιτήσεις αναίρεσης και τον πληρεξούσιο δικηγόρο του αναιρεσείοντα, που ζήτησε όσα αναφέρονται στα σχετικά πρακτικά, 
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

Οι κρινόμενες αιτήσεις αναίρεσης του Θ. Δ. του Β., ασκήθηκαν η μεν πρώτη από τον ίδιο στις 9-9-2019 ενώπιον του διευθυντή του Καταστήματος Κράτησης Τρικάλων, η δε δεύτερη από τη δικηγόρο Φωτεινή Ζερβανταρίδου για λογαριασμό του αναιρεσείοντος, δυνάμει της από 24-9-2019 εξουσιοδότησης του προαναφερομένου προς αυτή, στις 27-9-2019 με δήλωσή της ενώπιον του Γραμματέα του Εφετείου Θράκης και εφόσον δεν έχει προηγηθεί κρίση επί της πρώτης ως άνω αίτησης αναίρεσης, παραδεκτώς ασκείται και η δεύτερη, η οποία είναι συμπληρωματική της πρώτης και συνεξετάζεται με αυτήν στρεφόμενες κατά της υπ' αριθμό 360/2018 απόφασης του Πενταμελούς Εφετείου Θράκης, που καταχωρήθηκε στο ειδικό βιβλίο στις 13-9-2019, με την οποία ο αναιρεσείων κηρύχθηκε ένοχος με το ελαφρυντικό του προτέρου εντίμου βίου, για τις αξιόποινες πράξεις της διακίνησης ναρκωτικών από κοινού και της αντίστασης, και καταδικάστηκε σε συνολική ποινή καθείρξεως έξι (6) ετών και έξι (6) μηνών και σε χρηματική ποινή τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ, υποβλήθηκαν νομοτύπως και εμπροθέσμως είναι παραδεκτές και πρέπει να εξετασθούν περαιτέρω ως προς τη βασιμότητα των λόγων τους....

.........Από τη διάταξη του άρθρου 2 παρ. 1 του κυρωθέντος με το Ν.4619/2019 και ισχύοντος από 1-7-2019 Π.Κ. (άρθρα 460, 461 του ιδίου Κώδικα), με την οποία ορίζεται ότι "αν, από την τέλεση της πράξης έως την αμετάκλητη εκδίκασή της, ίσχυσαν περισσότερες διατάξεις νόμων, εφαρμόζεται αυτή που στη συγκεκριμένη περίπτωση οδηγεί στην ευμενέστερη μεταχείριση του κατηγορουμένου", προκύπτει ότι καθιερώνεται με αυτή η αρχή της αναδρομικότητας του επιεικέστερου νόμου που ίσχυσε από την τέλεση της πράξης μέχρι του χρόνου της αμετάκλητης εκδίκασης της υπόθεσης, είναι δε επιεικέστερος ο νόμος που στη συγκεκριμένη κάθε φορά περίπτωση και όχι αφηρημένα οδηγεί στην ευμενέστερη μεταχείριση του κατηγορουμένου. Εξ άλλου, από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 514 και 511 εδ. τελευταίο του κυρωθέντος με το Ν.4620/2019 και ισχύοντος από 1.7.2019 ΚΠοινΔ (άρθρα 585, 586 και 589 παρ. 3 του ιδίου Κώδικα) προκύπτει ότι, στην περίπτωση που, μετά τη δημοσίευση της προσβαλλόμενης απόφασης, μεταβλήθηκε το νομοθετικό καθεστώς, όσον αφορά τα στοιχεία της αξιόποινης πράξης ή και την προβλεπόμενη ποινή, κύρια ή παρεπόμενη, ο Άρειος Πάγος εφαρμόζει και αυτεπάγγελτα, κατά το άρθρο 2 του Π.Κ., το νόμο που ίσχυε από την τέλεση της πράξης έως την αμετάκλητη εκδίκασή της και περιέχει τις ευμενέστερες για τον κατηγορούμενο διατάξεις, εφόσον η αίτηση αναίρεσης είναι παραδεκτή, ανεξάρτητα από την εμφάνιση ή μη του κατηγορουμένου κατά τη συζήτηση της τελευταίας, ενώ, σύμφωνα με το προαναφερθέν άρθρο 511 του ιδίου Κώδικα, "Αν εμφανιστεί ο αναιρεσείων και κριθεί παραδεκτή η αίτηση αναίρεσης, ο Άρειος Πάγος εξετάζει αυτεπαγγέλτως, αν και δεν προτάθηκαν, όλους τους λόγους της αναίρεσης που αναφέρονται στην παρ. 1 του άρθρου 510, εκτός από τον προβλεπόμενο στο στοιχείο Β'. Δεν επιτρέπεται, όμως, να χειροτερεύσει η θέση του κατηγορουμένου. Υπό τις ίδιες προϋποθέσεις ο Άρειος Πάγος αυτεπαγγέλτως λαμβάνει υπόψη το δεδικασμένο και την παραγραφή που επήλθαν μετά τη δημοσίευση της προσβαλλόμενης απόφασης. Επίσης, αυτεπαγγέλτως εφαρμόζει τον επιεικέστερο νόμο, που ισχύει μετά τη δημοσίευσή της". Στη συνέχεια δε με το άρθρο 13 παρ. 8 του Ν.4637/18-11-2019 επήλθε τροποποίηση του άρθρου 511 ΚΠΔ ως εξής: Το εδάφιο γ του άρθρου 511 ΚΠΔ αντικαθίσταται ως εξής "Υπό τις ίδιες προϋποθέσεις ο Άρειος Πάγος αυτεπαγγέλτως λαμβάνει υπόψη το δεδικασμένο και αν κριθεί και ένας βάσιμος λόγος και την παραγραφή, που επήλθαν μετά τη δημοσίευση της προσβαλλόμενης απόφασης. Με το άρθρο 461 Ν.Π.Κ. "Από την έναρξη ισχύος του παρόντος Ποινικού Κώδικα καταργείται ο Ποινικός Κώδικας που ισχύει από την 1η Ιανουαρίου 1951, καθώς και κάθε διάταξη που τροποποιούσε το νόμο αυτόν", δεν επαναδιατυπώθηκαν οι διατάξεις των άρθρων 59, 60 Π. Π.Κ. στο Ν.Π.Κ., που προέβλεπαν αποστέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων και με το άρθρο 511 εδ. δ' Ν.ΚΠοινΔ το Δικαστήριο του Αρείου Πάγου αυτεπαγγέλτως εφαρμόζει τον επιεικέστερο νόμο που ισχύει μετά τη δημοσίευση της προσβαλλόμενης απόφασης. Κατόπιν αυτού πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση ως προς τη διάταξη της περί αποστερήσεως των πολιτικών δικαιωμάτων του αναιρεσείοντος και να απαλειφθεί από το διατακτικό της προσβαλλόμενης απόφασης η διάταξη με την οποία επιβαλλόταν στον αναιρεσείοντα στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων διαρκείας τριών (3) ετών. Κατά τη διάταξη του άρθρου 20 παρ. 1 Ν.4139/2013 όποιος, εκτός από τις περιπτώσεις που προβλέπονται στα άρθρα 21, 22 και 23, διακινεί παράνομα ναρκωτικά, τιμωρείται με κάθειρξη τουλάχιστον οκτώ (8) ετών και με χρηματική ποινή μέχρι τριακόσιες χιλιάδες (300.000) ευρώ. Κατά τη διάταξη του άρθρου 83 α) του ΠΚ που ίσχυε έως 30-6-2019 "Όπου στο γενικό μέρος προβλέπεται ποινή ελαττωμένη χωρίς κανένα άλλο προσδιορισμό, η ποινή που πρέπει να επιβληθεί επιμετρείται ως εξής: β) αντί για την ποινή της κάθειρξης πάνω από δέκα (10) ετών επιβάλλεται κάθειρξη έως δώδεκα ετών ή φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) ετών και β) του Ποινικού Κώδικα που ισχύει από 1-7-2019, όπου στο νόμο προβλέπεται μειωμένη ποινή χωρίς άλλο προσδιορισμό, το πλαίσιο της καθορίζεται ως εξής: β) αντί για την ποινή της κάθειρξης τουλάχιστον δέκα ετών επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών, ή κάθειρξη έως οκτώ έτη, προσέτι κατά τη διάταξη του άρθρου 52 Π.Κ. α) που ίσχυε μέχρι τις 30-6-2019 Η διάρκεια της πρόσκαιρης κάθειρξης δεν υπερβαίνει τα είκοσι έτη, ούτε είναι μικρότερη από πέντε έτη, β) που ισχύει από 1-7-2019. Η διάρκεια της πρόσκαιρης κάθειρξης δεν υπερβαίνει τα δεκαπέντε έτη ούτε είναι κατώτερη των πέντε ετών. Στην προκειμένη περίπτωση υφίσταται περίπτωση επιεικέστερου νόμου ως προς το ανώτατο όριο της ποινής της καθείρξεως και ως προς τον καθορισμό του πλαισίου της μειωμένης ποινής για την πράξη της διακίνησης των ναρκωτικών και πρέπει κατ' αυτεπάγγελτη έρευνα, αλλά και κατά παραδοχή ως βασίμου του τελευταίου λόγου αναίρεσης κατά τα άρθρα 2 ΠΚ και 511 ΚΠοινΔ να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση ως προς τις διατάξεις της περί της ποινής των ναρκωτικών και περί της συνολικής ποινής. Ακολούθως πρέπει να παραπεμφθεί η υπόθεση για νέα συζήτηση και κατά το αναιρούμενο μέρος της, στο ίδιο δικαστήριο, συγκροτούμενο από τους ίδιους δικαστές, οι οποίοι δίκασαν προηγουμένως, εφόσον είναι δυνατή η συγκρότηση (άρθρο 522 ΚΠοινΔ).
Περαιτέρω, με βάση γενική αρχή του ποινικού δικονομικού δικαίου, που συνάγεται από τα άρθρα 2 του ΠΚ και 590 §1 του ισχύοντος από 1-7-2019 ΚΠΔ, οι δικονομικοί νόμοι, αν δεν ορίζουν με μεταβατική διάταξη το αντίθετο, έχουν άμεση εφαρμογή από την έναρξη της ισχύος τους και στις εκκρεμείς και μη εκδικασθείσες ακόμη ποινικές υποθέσεις, από το χρονικό σημείο που καταλαμβάνουν αυτές και μέχρι την αμετάκλητη εκδίκασή τους. Η διαδικασία, δηλαδή, χωρεί σύμφωνα με το νόμο που ισχύει κατά το χρόνο, κατά τον οποίον επιχειρείται η κάθε διαδικαστική πράξη (το παραδεκτό του ενδίκου μέσου, δηλαδή, η συνδρομή των όρων νομότυπης και εμπρόθεσμης άσκησής του, κρίνεται με βάση τον νόμο που ίσχυε κατά τον χρόνο άσκησής του) και συνεπώς, οι διαδικαστικές πράξεις που είχαν ήδη συντελεστεί μέχρι την έναρξη της ισχύος του νέου νόμου, διατηρούν το κύρος τους και είναι ισχυρές, ενώ ο νέος δικονομικός νόμος διέπει το διαδικαστικό μέρος της ποινικής δίκης, που συντελείται μετά τη θέσπισή του και το ατέλεστο μέρος της διαδικασίας και επομένως και η μη διεξαχθείσα ακόμη δίκη, δηλαδή, μέχρι την αμετάκλητη εκδίκαση της υπόθεσης, θα γίνουν σύμφωνα με το νέο νόμο. Εξάλλου, κατά τη διάταξη του άρθρου 511 του ισχύοντος από 1-7-2019 ΚΠΔ, όπως αυτή ισχύει μετά την τροποποίησή της, με την παρ. 8 του άρθρου 13 του Ν.4637/18-11-2019, η οποία ως δικονομική διάταξη έχει άμεση εφαρμογή, εφαρμόζεται, δηλαδή στις εκκρεμείς ενώπιον του Αρείου Πάγου υποθέσεις για τις οποίες δεν δημοσιεύθηκε μέχρι την έναρξη ισχύος τους απόφαση του Αρείου Πάγου επί ασκηθείσας αίτησης αναίρεσης, σύμφωνα με την προαναφερθείσα γενική αρχή του ποινικού δικονομικού δικαίου: "Αν εμφανιστεί ο αναιρεσείων και κριθεί παραδεκτή η αίτηση αναίρεσης, ο Άρειος Πάγος εξετάζει αυτεπαγγέλτως, αν και δεν προτάθηκαν, όλους τους λόγους της αναίρεσης που αναφέρονται στην παρ.1 του άρθρου 510, εκτός από τον προβλεπόμενο στο στοιχ. Β. Δεν επιτρέπεται όμως να χειροτερεύσει η θέση του κατηγορουμένου. Υπό τις ίδιες προϋποθέσεις ο Άρειος Πάγος αυτεπαγγέλτως λαμβάνει υπόψη το δεδικασμένο και αν κριθεί και ένας βάσιμος λόγος και την παραγραφή που επήλθαν μετά τη δημοσίευση της προσβαλλόμενης απόφασης. Επίσης, αυτεπαγγέλτως εφαρμόζει τον επιεικέστερο νόμο που ισχύει μετά τη δημοσίευσή της". Από την ανωτέρω διάταξη, σε συνδυασμό με εκείνες των άρθρων 368 στοιχ. β' και 589§3 του ΚΠΔ, προκύπτει ότι η παραγραφή ως θεσμός δημόσιας τάξης, εξετάζεται αυτεπαγγέλτως σε κάθε στάση της ποινικής δίκης, ακόμη και από τον Άρειο Πάγο, ο οποίος διαπιστώνοντας τη συμπλήρωση αυτής, υποχρεούται να αναιρέσει την προσβαλλόμενη καταδικαστική απόφαση και να παύσει οριστικά την ποινική δίωξη, εφόσον η αίτηση αναίρεσης είναι τυπικά παραδεκτή και περιέχεται σε αυτήν ένας τουλάχιστον παραδεκτός και βάσιμος λόγος από τους περιοριστικά αναφερόμενους στο άρθρο 510 του ΚΠΔ. Επίσης, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 111, 112 και 113 του ΠΚ, το αξιόποινο των εγκλημάτων εξαλείφεται με παραγραφή, η οποία προκειμένου για πλημμελήματα, είναι πενταετής και αρχίζει από τότε που τελέσθηκε η πράξη. Η προθεσμία της παραγραφής αναστέλλεται για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η κύρια διαδικασία και έως ότου γίνει αμετάκλητη η καταδικαστική απόφαση, όχι όμως πέραν των τριών ετών για τα πλημμελήματα. Στην προκειμένη περίπτωση ο αναιρεσείων καταδικάστηκε και για την πράξη της αντίστασης. Από τον χρόνο όμως τέλεσης αυτής της πράξης (5-9-2011), μετά την δημοσίευση της προσβαλλόμενης απόφασης (22-11-2018) μέχρι σήμερα, παρήλθε χρόνος μεγαλύτερος της οκταετίας, δηλαδή αυτός των πέντε ετών που είναι ο χρόνος παραγραφής των πλημμελημάτων και τα τρία έτη που είναι ο χρόνος αναστολής αυτής. Περαιτέρω όμως κατά τα προεκτεθέντα, στην ένδικη αίτηση αναιρέσεως δεν περιέχεται ένας τουλάχιστον βάσιμος λόγος από τους περιοριστικά αναφερόμενους στο άρθρο 510 λόγους αναιρέσεως, δεδομένου ότι όλοι οι λόγοι αυτής κρίθηκαν αβάσιμοι. Προσέτι εν προκειμένω δεν συνέτρεξε περίπτωση αναιρέσεως της προσβαλλομένης αποφάσεως κατόπιν εξετάσεως αυτεπαγγέλτως και κριθέντος ως βασίμου τινός εκ των λόγων αναιρέσεως που αναφέρονται στην παρ. 1 του άρθρου 510. Με τα δεδομένα λοιπόν, ότι δεν κρίθηκε βάσιμος ένας λόγος αναιρέσεως, ελλείπει μία εκ των προϋποθέσεων του άρθρου 511 εδ. γ' όπως νυν ισχύει από τις 18-11-2019 και η ένδικη αναίρεση εκδικάστηκε υπό την ρύθμιση αυτή, διότι συζητήθηκε στις 7-2-2020, δια την λήψη υπόψη από τον Άρειο Πάγο αυτεπαγγέλτως της παραγραφής κατά τα, ως άνω, της πράξεως της αντιστάσεως.
Τέλος, πρέπει να απορριφθούν κατά τα λοιπά οι υπό κρίση αιτήσεις αναιρέσεως όπως στο διατακτικό.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ 
Αναιρεί, εν μέρει, την υπ' αριθμό 360/2018 απόφαση του Πενταμελούς Εφετείου Θράκης, μόνο ως προς τις διατάξεις της α) περί αποστερήσεως των πολιτικών δικαιωμάτων του αναιρεσείοντα για τρία (3) έτη, β) περί επιβολής στον αναιρεσείοντα ποινής για την αξιόποινη πράξη της παραβάσεως του Ν. περί Ναρκωτικών [(διακίνηση (καλλιέργεια - συγκομιδή)]. Και περί συνολικής ποινής.
Απαλείφει ως προς τον αναιρεσείοντα τη διάταξη περί αποστερήσεως των πολιτικών του δικαιωμάτων για τρία (3) έτη.
Παραπέμπει την υπόθεση κατά το πιο πάνω αναιρούμενο μέρος της, περί επιβολής ποινής στον αναιρεσείοντα για την πράξη της παραβάσεως του Ν. Περί Ναρκωτικών, και περί συνολικής ποινής, για νέα συζήτηση στο ίδιο Δικαστήριο, που θα συγκροτηθεί, εφόσον είναι δυνατή η συγκρότησή του, από τους ίδιους δικαστές, οι οποίοι δίκασαν προηγουμένως.
Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 26 Ιουνίου 2020.
Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ                                                                                                                                                                                         Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ